Κάποιες σκέψεις και συμβουλές για την μετάβαση του παιδιού σας στο δημοτικό σχολείο από την Αρχοντία Καθάριου – Νηπιαγωγό – Msc Ειδική Αγωγή

Πολλοί γονείς λίγο πριν την εγγραφή του παιδιού τους και την είσοδο του στο δημοτικό σχολείο έχουν ήδη προβληματισμούς ή θα βρεθούν αντιμέτωποι με κάποιες σκέψεις που αφορούν το πρώτο διάστημα της μετάβασης του παιδιού, ανησυχίες οι οποίες προκύπτουν είτε από μαρτυρίες  άλλων γονέων με προηγούμενες δύσκολες εμπειρίες είτε από την αναπαράσταση που έχουν οι ίδιοι, σε σχέση με όσα ακούνε να συμβαίνουν  από τον περίγυρο τους.

Η πρώτη δημοτικού είναι μια δύσκολη μεταβατική πορεία του παιδιού από ένα στάδιο ζωής σε ένα επόμενο, το οποίο προϋποθέτει πρώτα-πρώτα αλλαγές στην συμπεριφορά του. Από εκεί που έπαιζε και μάθαινε κινούμενο ή σε ομάδες στο τραπέζι ή στο πάτωμα στο νηπιαγωγείο, τώρα θα πρέπει να δουλεύει καθημερινά ατομικά, καθισμένο σε μία καρέκλα και για πέντε τουλάχιστον ώρες. Αυτή η προσαρμογή του σώματος, ο αυτοπεριορισμός απαιτεί χρόνο από τα παιδιά.

• Επιπλέον τα πολλαπλά νέα ερεθίσματα διεγείρουν τον εγκέφαλο και κουράζουν ή διασπούν τα μικρά παιδιά σε διάφορες στιγμές της ημέρας με αποτέλεσμα να φαίνεται ότι δεν είναι συγκεντρωμένα ή υπερβολικά κινητικά. Το διάλειμμα επίσης μικραίνει, το μάθημα πλειοδοτεί της κίνησης και της αλληλεπίδρασης με άλλα παιδιά, ζωτική ανάγκη του παιδιού.
• Οι δάσκαλοι συχνά διαμαρτύρονται στους γονείς για συμπεριφορές ανώριμες (όπως σηκώνεται συνέχεια, μιλάει, δεν ακούει, πάει τουαλέτα κάθε τρεις και λίγο), επειδή θέλουν να επιτύχουν την αλλαγή όσο πιο γρήγορα γίνεται για να προχωρήσουν στις διδακτικές τους υποχρεώσεις. Κάθε παιδί όμως είναι διαφορετικό και υπάρχει αναμενόμενη διακύμανση στο ρυθμό προσαρμογής.
• Οι μαθησιακές υποχρεώσεις αυξάνονται, όπως και το πλήθος των απαιτήσεων. Η γραφή και η ανάγνωση, οι δύο αυτές συμπληρωματικές λειτουργίες του λόγου, διδάσκονται πλέον συστηματικά και με γρήγορους ρυθμούς από το δάσκαλο έτσι ώστε να προχωρήσει η διδασκαλία της γλώσσας και των άλλων μαθημάτων. Ακόμη κι αν το παιδί γνωρίζει την αλφαβητική αρχή δεν είναι απαραίτητο ότι μπορεί να διαβάσει. Ο μηχανισμός της ανάγνωσης έχει το δικό του σημείο εκκίνησης σε κάθε παιδί. Να θυμάστε ότι η ανάγνωση είναι μια ανώτερη και απαιτητική διανοητική διαδικασία, αφού ο εγκέφαλος εκτελεί ταυτόχρονα σύνθετες διεργασίες (διαβάζω μια πρόταση, ανακαλώ με κάθε λέξη που διαβάζω και μια έννοια ταυτόχρονα, βγάζω νόημα στο τέλος, κλπ).
• Επίσης η συστηματική γραφή μέσα σε μικρά διαστήματα είναι εκτός από κινητική, μια απαιτητική οπτικοαντιληπτική λειτουργία και συνδέεται με την νευρολογική ωρίμανση του παιδιού. Δεν βρίσκονται όλα τα παιδιά στο ίδιο σημείο το Σεπτέμβριο και αυτό είναι απόλυτα ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ!

Καταλαβαίνετε λοιπόν πόσοι πολλοί παράγοντες επιδρούν σε αυτή τη διαδικασία.

Στο νηπιαγωγείο ο εκπαιδευτικός που γνωρίζει σε βάθος και εύρος διδακτική και παιδαγωγική, δουλεύει στην αρχή με προαναγνωστικές ασκήσεις, δηλαδή τα παιδιά μαθαίνουν να κάνουν υποθέσεις για το γραπτό λόγο και να «διαβάζουν» με ολόκληρη τη λέξη και οπτική βοήθεια η οποία σιγά-σιγά αποσύρεται. Ταυτόχρονα διδάσκονται  τα φωνήματα ένα-ένα αλλά και σε συνδυασμούς (τα, τε, τι, το). Αυτή η μέθοδος  βοηθά τα παιδιά να βρει το καθένα τον τρόπο που του ταιριάζει για να διαβάσει μέσα από ερεθίσματα και επεξεργασία του γραπτού λόγου  και φυσικά να κατανοήσει τον μηχανισμό της ανάγνωσης. Μόνο με αυτό τον τρόπο τα παιδιά στην πρώτη δημοτικού θα καταλαβαίνουν «τί διαβάζουν» και δεν θα «διαβάζουν δίχως να καταλαβαίνουν».

Το ζητούμενο όμως δεν είναι η γραφή και ανάγνωση, είναι η κατανόηση και ο συλλογισμός μέσα από αυτά τα δύο πεδία!

Επειδή λοιπόν τα τελευταία χρόνια ακούω προβληματισμούς από γονείς σε σχέση με τις προσδοκίες των δασκάλων και πέρα από τις δυνατότητες της ηλικίας αυτής, επισημαίνω ότι το ζήτημα της προσαρμογής των παιδιών στη νέα βαθμίδα συνδέεται στενά και άμεσα με τον επαγγελματισμό και την τεχνογνωσία τους. Είναι επίσης στις υποχρεώσεις τους να ασχοληθούν με την παιδαγωγική προσέγγιση αυτών των φυσιολογικών δυσκολιών.

Το «πρωτάκι» χρειάζεται το χρόνο του για να εκπαιδευτεί στη νέα διαδικασία, με σταθερές επαναλήψεις και συναισθηματική ασφάλεια. Και φυσικά δε γίνεται να έχει εκπαιδευτεί από το νηπιαγωγείο σε αυτή τη συνθήκη της λειτουργίας του δημοτικού σχολείου, γιατί έτσι ακυρώνεται ο ρόλος του νηπιαγωγείου και ο βιωματικός τρόπος μάθησης σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα.

Σε περίπτωση λοιπόν που ακούσετε ότι το παιδί σας δυσκολεύεται να προσαρμοστεί (και αν δεν υπάρχουν διαπιστωμένες άλλες δυσκολίες από το νηπιαγωγείο) να έχετε στο νου σας τα παρακάτω:

• να ζητήσετε παραδείγματα από τη δασκάλα/ο και επεξηγήσεις για το τι ακριβώς εννοεί σχετικά με αυτό και όχι γενικόλογα
• να δώσετε χρόνο στο παιδί και να μην ανησυχήσετε μέχρι και το Δεκέμβριο για ζητήματα συμπεριφοράς και όχι επίδοσης συζητώντας τακτικά με το/η δάσκαλο/α
• να μην επιτρέψετε να χρεωθεί το παιδί την ευθύνη
• να συζητήσετε με το παιδί για το αν και πού δυσκολεύεται
• να δώσετε διεξόδους φυσικής εκτόνωσης και κοινωνικού παιχνιδιού στο παιδί
• να το στηρίξετε συναισθηματικά σε αυτή του την προσπάθεια

Φαίνεται να υπάρχουν οι  εξής αντιφάσεις σε κάποιους εκπαιδευτικούς: θέλουν τα παιδιά να «λένε μάθημα», να συμμετέχουν, αλλά τους δυσκολεύουν τα δυναμικά παιδιά, θέλουν να κάθονται ήσυχα αλλά δεν τους περνάει καν από το μυαλό να δώσουν μια διέξοδο εκτόνωσης στο παιδί, λένε ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό σε επίπεδο προσαρμογής, όμως με τη στάση τους μέσα στην τάξη δεν υποστηρίζουν τα παιδιά.

Σαφώς από την άλλη υπάρχουν πολλοί εκπαιδευτικοί που δίνουν χώρο και χρόνο στα παιδιά, που δεν εφησυχάζουν στις δυσκολίες τους αλλά ούτε υπερβάλλουν στην εκτίμηση τους γι’ αυτές, στηρίζουν και στέκονται υπεύθυνα και σοβαρά απέναντι στο άγχος και στις προσδοκίες των γονιών, ενημερώνουν με παιδαγωγική τεκμηρίωση και όχι με γενικόλογες παρατηρήσεις.

Ο δάσκαλος είναι πολύ σημαντική μεταβλητή για την ποιότητα της εκπαίδευσης που θα λάβει το παιδί και αυτό το γνωρίζουμε όλοι.

Γονείς, δεν μπορείτε να αλλάξετε ταχυδακτυλουργικά την κοινωνία μπορείτε όμως να σκέφτεστε και να πράξετε με τα δικά σας ιεραρχικά κριτήρια.

Αντισταθείτε λοιπόν στη γενίκευση, ενισχύστε τον υπεύθυνο «εαυτό» του παιδιού σας μέσα από τη στάση σας και απέναντι στο φαινόμενο της εξομοίωσης και της πονηρής προσπέρασης των αναγκών του παιδιού, στηρίξτε το παιδί σας μεν αλλά με σταθερή τακτική η οποία να συνδέει την πράξη με την ευθύνη και τη συνέπεια. Και τέλος όσον αφορά το ζήτημα της πειθαρχίας σας θυμίζω: υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο «πειθαρχώ γιατί καταλαβαίνω την πραγματικότητα» και στο «υπακούω δίχως να είμαι ικανός να αναγνωρίσω το λόγο που καλούμαι να το πράξω».