Το πρόγραμμά μας
Το ψυχοεκπαιδευτικό πρόγραμμα που υλοποιείται στο σχολείο μας στηρίζεται επιστημονικά σε δύο ερευνητικές και δημοσιευμένες δουλειές οι οποίες υλοποιήθηκαν στο σχολείο μας.
Α. «Η ανάπτυξη της ατομικής και συλλογικής ευθύνης των παιδιών μέσα από τις σχέσεις των συνομηλίκων, ένα πιλοτικό πρόγραμμα στο σύνολο των παιδιών μιας σχολικής μονάδας νηπιαγωγείου – παιδικού σταθμού». Μπάρμπας Γ., Καθάριου Α., Κόκουβα Φ., Μαρούδα Μ., Μαρσιώτη Ε., Μπαζάνα Ν., Μπλάνα Κ. & Τσίνα Σ. (Πρακτικά του 3ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας τομ. Α΄, σελ 703-713, Λάρισα, 2017)
Β. «Η Εκπαίδευση στην Ικανότητα Επίλυσης Προβλημάτων στην Προσχολική Ηλικία: ένα πιλοτικό πρόγραμμα». Μπάρμπας Γ., Καθάριου Α.,Τσιατήρα Ε., 8ο Διεθνές Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας, Λάρισα, 2022 (Πρακτικά Εργασιών 8ου Διεθνούς Συνεδρίου, για την προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας, τομ. Α΄, σελ. 349-357, Λάρισα, 2022)
Το Σχολείο μας από την αρχή της ίδρυσης και λειτουργίας του εδώ και 30 χρόνια, βασίστηκε σε αξίες αναγνωρισμένων παιδαγωγικών μοντέλων παγκοσμίως (Froebel, Montessori, Freinet, Reggio) όπως και στις θεωρίες της γνωστικής ψυχολογίας όπως ο εποικοδομητισμός, η διαλεκτική μέθοδος (Bruner, Piaget,Vygotsky). Όλα αυτά όμως συνέβησαν τον προηγούμενο αιώνα. Τόσο η εποχή μας, όσο και η εξέλιξη των επιστημών που ασχολούνται με τον άνθρωπο, μας έδειξαν νέους δρόμους και σύγχρονες διαφοροποιημένες ανάγκες των παιδιών μέσα από τα νέα δεδομένα. Σύμφωνα με το πλαίσιο του ΑΠ αλλά και με τις νέες δεξιότητες του 21ου αι, των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, οι δεξιότητες που καλλιεργούνται μέσα από τη στοχοθεσία του προγράμματός μας, είναι και οι νέες παιδαγωγικές προτεραιότητες για τις σύγχρονες κοινωνίες.
Το πρόγραμμα μας σήμερα έχει νέα και ισχυρή θεωρητική βάση από πιο πρόσφατα και σύγχρονα παιδαγωγικά ρεύματα και επιστημονικές θεωρίες:
- Κοινωνιολογική Θεωρία της κουλτούρας των συνομηλίκων (Corsaro)
- Θεωρία της κοινωνικής επάρκειας από το χώρο της Γνωστικής Ψυχολογίας (Guralnic)
- Θεωρίες διδακτικής για τον ορισμό και την επίλυση προβλήματος
Το ψυχοεκπαιδευτικό μας πρόγραμμα το οποίο εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια με ορατά αποτελέσματα σε όλα τα παιδιά, έχει δύο άξονες:
Α. Εκπαίδευση για την ανάπτυξη σύνθετων κοινωνικών δεξιοτήτων με ελεύθερες δραστηριότητες ομαδικού παιχνιδιού και μέσα από την αυτόνομη διαχείριση των σχέσεων από τα ίδια τα παιδιά
Τα παιδιά μέσα από την μέθοδο και τη δομή που έχει το ελεύθερο παιχνίδι σε εμάς, εκπαιδεύονται σε ποιοτικές και αποτελεσματικές κοινωνικές δεξιότητες (κοινωνική επάρκεια) μέσα από τις συγκρούσεις που προκύπτουν στις σχέσεις με τους συνομήλικους στο ελεύθερο παιχνίδι και οι οποίες αξιοποιούνται παιδαγωγικά. Σ’ εμάς δεν υπάρχουν μοναχικά παιδιά αλλά ούτε και «επιθετικά» παιδιά. Υπάρχουν αποδεκτές και μη αποδεκτές συμπεριφορές, όχι με επιβολή ή νουθεσία από τον ενήλικα αλλά με τα κριτήρια της ομάδας και της παρέας των συνομηλίκων. Τα παιδιά μας ενθαρρύνονται και εκπαιδεύονται να μιλούν ανοιχτά για ότι τους απασχολεί στις σχέσεις τους, να διαπραγματεύονται λεκτικά τις συγκρούσεις και τις επιθυμίες τους, να βρίσκουν λύσεις, να πείθουν με επιχειρήματα την ομάδα για τις απόψεις τους.
Β. Εκπαίδευση των παιδιών σε οργανωμένες μαθησιακές δραστηριότητες στην επίλυση προβλημάτων όχι μόνο στα μαθηματικά αλλά και σε καταστάσεις ζωής όπως κοινωνικά και οικολογικά ζητήματα (κριτική σκέψη, επιχειρηματολογία, στρατηγικές συλλογισμού και επίλυσης)
Η επίλυση προβλήματος στο ελληνικό σχολείο έχει συνδεθεί ιδιαίτερα με τη διδασκαλία των μαθηματικών αλλά τα τελευταία χρόνια έχει ενταχθεί διεθνώς στα αναλυτικά προγράμματα ως προτεινόμενος τρόπος εργασίας πάνω σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα (OECD). Το κρίσιμο σημείο στην επίλυση προβλήματος είναι η μέθοδος επεξεργασίας. Στον ελληνικό χώρο, παρ’ ότι τα αναλυτικά προγράμματα υποστηρίζουν τη δυνατότητα των παιδιών να λύνουν προβλήματα καθημερινών καταστάσεων δεν υπάρχει συστηματική εκπαίδευση. Μέσα από την μέθοδό μας τα παιδιά εκπαιδεύονται στο συλλογισμό με αναλυτική επεξεργασία και όχι με μηχανιστικό τρόπο, εφόδιο σημαντικό για τις απαιτήσεις του σχολείου στις επόμενες βαθμίδες και σε όλα σχεδόν τα μαθησιακά πεδία (γλώσσα, μαθηματικά, κατανόηση και παραγωγή κειμένου). Είναι σημαντικό να τονίσουμε πώς πρώτη φορά για τα ελληνικά δεδομένα η μέθοδος της επίλυσης ξεκινά να εφαρμόζεται από τις ηλικίες του Παιδικού Σταθμού, με συγκεκριμένες προσαρμογές και σύμφωνα με τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της ηλικίας.
Οι δύο παραπάνω άξονες συντίθενται, αλληλοεπιδρούν και παράγουν αποτελέσματα μόνο μέσα από τη δημιουργία ενός παιδαγωγικού κλίματος όπου η ελευθερία των παιδιών καλείται να συνυπάρξει με την εκπαίδευσή τους στην ευθύνη. Και αυτό για εμάς περιγράφει τη σχολική μας κουλτούρα. Είναι ένα απαιτητικό στοίχημα όχι μόνο για παιδιά αλλά και για εκπαιδευτικούς: πώς διαχειρίζεται ένα παιδί προσχολικής ηλικίας τη σεβαστή από τη νηπιαγωγό επιθυμία του αλλά όταν η ομάδα των συνομηλίκων δε συμφωνεί με αυτή; Από την άλλη, πώς ο εκπαιδευτικός δίχως να επιλέγει την εύκολη λύση και να χρησιμοποιήσει την εξουσία του, εκπαιδεύει τα παιδιά να λειτουργούν με υπευθυνότητα και να δεσμεύονται σε κανόνες που η ίδια η ομάδα των συνομηλίκων θεσπίζει (και όχι αυτούς που επιβάλλει ο ενήλικας);
Η εκπαίδευση στην αυτονομία από την πρώτη βαθμίδα, στον Παιδικό Σταθμό είναι μία σημαντική μεταβλητή του προγράμματός μας και παιδαγωγική προτεραιότητα.
Στο χώρο μας υπάρχει λαχανόκηπος, ένα σταθερό πεδίο α) για εφαρμογή στην διδακτική επίλυση προβλήματος πάνω σε οικολογικά ζητήματα και β) για την ανάπτυξη της ομαδοσυνεργατικής υπεύθυνης δράσης. Συνδέεται με όλα τα μαθησιακά πεδία μέσα από προγράμματα (διατροφή-μαγειρική-οικολογία), τα οποία σχεδιάζονται ώστε να έχουν συνέχεια και όχι με αποσπασματικότητα. (σχέδια εργασίας)
Συνοψίζοντας θα λέγαμε πως για εμάς η διαφορά είναι η παιδαγωγική αντίληψη ότι η γνώση δεν αφορά το τί αλλά το πώς της μάθησης. Δεν είναι το θεματικό πεδίο που αναπτύσσει τις δεξιότητες του κάθε παιδιού αλλά η διδακτική αντίληψη και μεθοδολογία που εξελίσσουν τον ατομικό τρόπο συλλογισμού και μέσα από ένα θεματικό περιεχόμενο που οφείλει να έχει νόημα για εκείνο.
Η γνώση χτίζεται στο «μαζί», οι δεξιότητες αναπτύσσονται και χτίζονται πάνω στις στρατηγικές του ίδιου ατόμου μέσα στην ομάδα, τα κίνητρα για μάθηση είναι ισχυρά γιατί αφορούν το ίδιο το άτομο και την ικανοποίηση που βιώνει μέσα σε αυτό το συνεργατικό κλίμα.
«Τα παιδιά μαθαίνουν από τα παιδιά»
